«Το σχέδιο ανάπτυξης της ιστορικής νήσου της Γυάρου σε «Εθνική Αιολική Νήσο» περιλαμβάνει και ένα δεύτερο πολύ σημαντικό σκέλος, αυτό που θα μπορούσε να ονομασθεί «Ιστορικός Τουρισμός».
Εκτός από τη διάσωση, αποκατάσταση και συντήρηση όλων των ιστορικών της μνημείων, προβλέπει και τη δημιουργία όλων των προϋποθέσεων προσβασιμότητάς της από έλληνες και ξένους, που θέλουν να επισκεφτούν τον ιστορικό αυτό χώρο, και έτσι να επιτευχθεί η διεθνής προβολή γεγονότων που συνέβησαν στο χώρο και σηματοδοτούν στιγμές της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας, που πρέπει να χαράξει την μνήμη και την ψυχή των ανθρώπων».
Θετική απόφαση πήρε το δημοτικό συμβούλιο Σύρου στη συνεδρίαση για την προστασία-ανάδειξη των μνημείων και την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της νήσου Γυάρου.
Αναλυτικά η εισήγηση του Αντιδημάρχου κ.Φώτη Ξαγοράρη ήταν η εξής:
«Το νησί της Γυάρου έχει εμβαδόν 23.000 στρέμματα, είναι ακατοίκητο, άγονο και χωρίς ανθρώπινη δραστηριότητα. Έχει χαρακτηριστεί ως χώρος ιστορικής μνήμης που πρέπει να απολαμβάνει ειδικής κρατικής προστασίας, διότι αποτελεί σημαντικό χώρο που έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας. Η πρόθεση που εκδηλώνει η πολιτεία με την θέσπιση κανόνων προστασίας των ιστορικών μνημείων είναι μεν διατυπωμένη με σαφήνεια, η πραγματικότητα όμως σήμερα είναι τελείως διαφορετική.
Η έλλειψη υποδομών και δυνατοτήτων προσπέλασης, το μεγάλο οικονομικό κόστος κάθε μορφής παρέμβασης στο νησί, το άγονο του νησιού, η έλλειψη ενδιαφέροντος για οποιαδήποτε δραστηριότητα, έχει επιφέρει φυσιολογικά την απόλυτη εγκατάλειψη. Τα κτίρια καταρρέουν, και δεν φαίνεται να προβλέπονται στο άμεσο μέλλον οι αναγκαίες ενέργειες για την προστασία την προβολή και ανάδειξή τους ως χώρων ιστορικής μνήμης.
Και όμως, η Γυάρος θα έπρεπε να γίνει προσιτή στους πολίτες της Ελλάδας αλλά και στους ξένους που αισθάνονται την έλξη να επισκεφθούν τους ιστορικούς χώρους κι αυτό γιατί είναι ένας χώρος όχι μόνον μνήμης, αλλά και διδακτικής προβολής με αντίστοιχα έργα και δράσεις ανάδειξης των μνημείων, όπως η δημιουργία χώρου πολιτιστικών εκδηλώσεων, συζητήσεων, σεμιναρίων, συναυλιών, χώρων υποδοχής, κλπ. Όσο όμως περνάει ο καιρός, οι νεότερες γενιές δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξη αυτού του μνημείου, και όσο θα περνάει ο χρόνος, είναι βέβαιο ότι θα ξεχαστεί ίσως τελείως, αφού θα είναι ένα άγονο, απροσπέλαστο ξερονήσι.
Αν δεν μπορέσουμε να παρουσιάσουμε τα μνημεία στους επισκέπτες και κυρίως στη νεώτερη γενιά, δεν θα γίνει γνωστό το μνημείο και κατά συνέπεια ιστορικά στοιχεία από δύσκολες στιγμές της νεότερης Ελλάδας, με στόχο να εδραιωθεί στην εθνική συνείδηση ότι δεν πρέπει ποτέ ξανά να συμβεί εμφύλιος πόλεμος, εθνικός διχασμός ή δικτατορία.
Με δεδομένη την αδυναμία προστασίας και ανάδειξης του μνημείου από το κράτος ή επιχειρηματικούς φορείς, με «μέσον» αποκλειστικά το ίδιο το μνημείο, που απαιτεί τεράστιες δαπάνες χωρίς αντισταθμιστικά έσοδα, θα πρέπει να αναζητήσουμε τους ελάχιστους εκείνους «δρόμους» που θα προκαλέσουν την ανάδειξη του μνημείου, ταυτόχρονα με μία υγιή οικονομική χρήση που θα υπηρετεί τον άνθρωπο, τον πολιτισμό, τον Έλληνα πολίτη γενικά και κυρίως το μεγάλο πρόβλημα της εποχής, την σωτηρία του περιβάλλοντος που τελεί σε ορατό πλέον κίνδυνο.
Να συνδυαστεί δηλαδή με κάποιο σημαντικό έργο πνοής, που θα δώσει και τους απαραίτητους πόρους. Ένα έργο άκρως φιλικό με το περιβάλλον και την ιδιαιτερότητα του τόπου, που θα συνδύαζε με ιδανικό τρόπο την αξιοποίηση και ανάδειξη των μνημείων, με τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος. Ένα έργο που θα καλλιεργούσε αφενός ένα πνεύμα μνήμης για το χθες, και ταυτόχρονα θα συμβόλιζε ένα καλλίτερο αύριο.
Το νησί είναι προικισμένο με έναν ανεκμετάλλευτο και ανεξάντλητο φυσικό πλούτο. Στο νησί φυσούν δυνατοί άνεμοι, δηλαδή στην επιστημονική ορολογία, διαθέτει πολύ υψηλό αιολικό δυναμικό, η εκμετάλλευση του οποίου θα μπορούσε να συμβάλει στην προστασία του περιβάλλοντος και σε πλήθος ωφελειών σε τοπικό αλλά και εθνικό επίπεδο. Σε αντίθεση με το παρελθόν, το ιστορικό νησί, σήμερα θα μπορούσε να προσφέρει μόνον θετική ενέργεια, δηλ. καθαρή αιολική ηλεκτρική ενέργεια και να συμβάλλει με τον πιο άμεσο τρόπο στην προστασία του περιβάλλοντος. Είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασωθούν από την ερείπωση και ερήμωση τα κτήρια και κυρίως να διατηρηθεί η ιστορική μνήμη.
Τα επιχειρήματα μιας τέτοιας αξιοποίησης του νησιού είναι βαρυσήμαντα: Είναι γνωστή σε όλους η κατάσταση που επικρατεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως. Κλιματικές αλλαγές, ακραία καιρικά φαινόμενα, τρύπα του όζοντος, λιώσιμο πάγων, πλανητική άνοδος της θερμοκρασίας κλπ. Έχουμε μπει σε μια περίοδο κλιματικών αλλαγών, η οποία σε λίγο καιρό, αν δεν κάνουμε τίποτα, θα δημιουργήσει μια κατάσταση που δεν θα είναι αναστρέψιμη.
Το πρωτόκολλο του Κιότο, δεσμευτικό για τη χώρα μας επιβάλει τη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε ποσοστό 20,1% του συνόλου της ηλεκτροπαραγωγής, μέχρι το 2010. Η αιολική ενέργεια, η πιο ώριμη και τεχνολογικά προηγμένη τεχνολογία παραγωγής καθαρής ενέργειας, αποτελεί την «αιχμή του δόρατος» σε αυτή τη προσπάθεια. Όμως τα χρονικά περιθώρια στενεύουν και ο εθνικός στόχος απέχει ακόμα πολύ.... Απαιτούνται επομένως επενδύσεις μεγάλης κλίμακας, από επενδυτές που διαθέτουν τη κατάλληλη τεχνογνωσία και οικονομική δυνατότητα υλοποίησης.
Να λοιπόν ο ιδανικός συνδυασμός! Αξιοποιώντας το φυσικό πλούτο ολόκληρου του νησιού, το τεράστιο αιολικό του δυναμικό, μέσω ενός προσεκτικά σχεδιασμένου έργου, το οποίο όχι μόνο θα σεβαστεί, αλλά θα προστατέψει και θα αναδείξει τα μνημεία της Ιστορικής Νήσου Γυάρου, που άλλωστε καταλαμβάνουν μόνον το 5% της έκτασης του νησιού, θα μετατρέψει την ιστορική Γυάρο, από ένα άγονο, εγκαταλελειμμένο και συνεχώς υποβαθμιζόμενο νησί, σε ένα νησί-πρότυπο περιβαλλοντικής ευαισθησίας, προστασίας και εκπαίδευσης.
Θα αναδεικνύει τις ιστορικές μνήμες του παρελθόντος και θα καλλιεργεί πνεύμα ειρηνικής συνύπαρξης των διαφορετικών ιδεών. Σύμβολο για ένα καλλίτερο αύριο, για αειφόρο ανάπτυξη, για καθαρότερο περιβάλλον, για μια πραγματικά βιώσιμη κοινωνία.
Πέραν των συμβολισμών που προκύπτουν από την υλοποίηση αυτού του έργου, τα άμεσα και έμμεσα οφέλη του, είναι πολλαπλά:
Θα συμβάλλει αποφασιστικά στην επίτευξη των εθνικών στόχων και υποχρεώσεων της Ελλάδας, όπως απορρέουν από τις διεθνείς συνθήκες που έχει υπογράψει.
Θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της ανεργίας εφόσον θα δημιουργηθούν νέες και εξειδικευμένες θέσεις εργασίας.
Θα συμβάλλει στην οικονομική ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, που τόσο την έχει ανάγκη, μέσω του θεσμοθετημένου τέλους του 3% επί των ακαθαρίστων εσόδων. Έσοδα που μέρος τους μπορεί να επιστραφεί στους δημότες μέσω της μείωσης των δημοτικών τελών.
Θα εκπαιδεύσει ιστορικά και περιβαλλοντικά τις νέες γενιές, δημιουργώντας ένα πάρκο ιστορικής μνήμης που θα γυρίζει την σκέψη διδακτικά στο παρελθόν και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που θα γυρίζει με αισιοδοξία το βλέμμα προς το μέλλον!
Θα υλοποιηθεί η ανάδειξη των μνημείων της Γυάρου με την αξιοποίηση - υλοποίηση της μελέτης του ΕΜΠ καθώς και με πλήθος άλλων παρεμβάσεων που θα σχεδιαστούν και θα εγκριθούν από τους αρμόδιους φορείς.
Το σχέδιο ανάπτυξης της ιστορικής νήσου της Γυάρου σε «Εθνική Αιολική Νήσο» περιλαμβάνει και ένα δεύτερο πολύ σημαντικό σκέλος, αυτό που θα μπορούσε να ονομασθεί «Ιστορικός Τουρισμός». Εκτός από τη διάσωση, αποκατάσταση και συντήρηση όλων των ιστορικών της μνημείων, προβλέπει και τη δημιουργία όλων των προϋποθέσεων προσβασιμότητάς της από έλληνες και ξένους, που θέλουν να επισκεφτούν τον ιστορικό αυτό χώρο, και έτσι να επιτευχθεί η διεθνής προβολή γεγονότων που συνέβησαν στο χώρο και σηματοδοτούν στιγμές της Νεώτερης Ελληνικής Ιστορίας, που πρέπει να χαράξει την μνήμη και την ψυχή των ανθρώπων.
Οι δύο αυτές ταυτόχρονες ενέργειες, προστασία-ανάδειξη μνημείων και αξιοποίηση αιολικού δυναμικού, όχι μόνο δεν είναι ασύμβατες μεταξύ τους, αλλά αντίθετα, με τη σωστή μελέτη και τον συνυπολογισμό των απόψεων όλων των αρμόδιων φορέων, μπορούν να δημιουργήσουν ένα μοναδικό σε παγκόσμια κλίμακα συνδυασμό ιστορικής μνήμης και αειφόρου ανάπτυξης που θα ενώνει πάντοτε το παρελθόν με το παρόν και θα δίνει αισιοδοξία για το μέλλον.
Γνωρίζω ότι έχει κατατεθεί πρόταση από αξιόπιστους επενδυτές για την εγκατάσταση αιολικού πάρκου δυναμικότητας περίπου 300 ΜW που το καθιστά το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Ευρώπης. Η ενέργεια αυτή θα διοχετεύεται μέσω υποβρυχίου καλωδίου στο Λαύριο και θα γίνεται χρήση του από όλα τα ελληνικά νοικοκυριά στην Χερσαία Ελλάδα.
Περαιτέρω στην πρόταση αυτή περιλαμβάνονται στα επενδυτικά σχέδια α) η υλοποίηση της μελέτης του ΕΜΠ για την κατασκευή των «μονοπατιών μνήμης» στον χώρο των φυλακών β) η κατασκευή προβλήτα μήκους 60 μ. για την δυνατότητα επίσκεψης στο νησί ταυτόχρονα με την εξυπηρέτηση του αιολικού πάρκου γ) η δρομολόγηση πλοιαρίου σύνδεσης του νησιού με την Σύρο που θα επιτρέπει –εκτός από την εξυπηρέτηση του πάρκου- και την ελεύθερη πρόσβαση των «προσκυνητών» και των επισκεπτών στο νησί και δ) η χρηματοδότηση ανασκαφών ερευνών για ανακάλυψη άλλων πιθανών ιστορικών οικισμών στο νησί.
Από ότι όμως πληροφορήθηκα η παραπάνω επένδυση δεν μπορεί να υλοποιηθεί διότι αφενός μεν με την απόφαση ΥΠ.ΠΟ/4016/68475/17.12.2001 του Υπουργού Πολιτισμού χαρακτηρίστηκε ολόκληρο το νησί ιστορικός τόπος και αφετέρου σύμφωνα με το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας δεν επιτρέπεται η χωροθέτηση αιολικών πάρκων σε ιστορικούς τόπους και επιτρέπεται έξω από αυτούς αλλά σε απόσταση 7d (d=διάμετρος φτερωτής της ανεμογεννήτριας) από τα όρια του ιστορικού τόπου, δηλ. για την περίπτωση της Γυάρου στην θάλασσα!!
Για να ξεπεραστούν τα παραπάνω εμπόδια, είτε θα πρέπει να τροποποιηθεί ο ανωτέρω Χωροταξικός Σχεδιασμός για τις ΑΠΕ που θα επιτρέπει να εγκατασταθεί στο νησί Αιολικό Πάρκο, είτε να οριοθετηθεί ο ιστορικός τόπος στην περιοχή των 5 όρμων (περιοχή του στρατοπέδου) και να ελευθερωθεί έτσι το υπόλοιπο νησί για την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου.
Με την επίλυση του προβλήματος, είτε με τους τρόπους που προαναφέρονται, είτε με την εγκατάσταση του αιολικού πάρκου, πιστεύω ότι θα επιλυθούν όλα τα χρόνια αυτά προβλήματα, θα αξιοποιηθεί το νησί, θα είναι επισκέψιμο και θα συμβάλλει αποφασιστικά στα οικονομικά του Δήμου μας, δεδομένου ότι όπως προβλέπεται από τον σχετικό νόμο για τις ΑΠΕ θα αποδίδεται ποσοστό 3% επί των ακαθαρίστων εσόδων στους ΟΤΑ.
Για όλους τους λόγους αυτούς προτείνεται το δημοτικό συμβούλιο να εγκρίνει την πρόταση για την αξιοποίηση του αιολικού δυναμικού της νήσου Γυάρου».